نویسنده ای که از کربلا زیاد نوشته است

آتلیه دات کام: سیدمهدی شجاعی متولد 1 شهریورماه 1339 از نویسندگان سرشناس ادبیات آیینی و از نویسندگان پُرکار این حوزه است.

به گزارش آتلیه دات کام به نقل از ایسنا، آثار این نویسنده درباره ی محرم و واقعه عاشورا را که حدود ۱۲ کتاب است، در چند دسته می توان تقسیم بندی کرد؛ رمان و داستان، ترجمه دعا و زیارت، متون ادبی دینی، نمایشنامه و فیلمنامه و کودک و نوجوان. سرپرستی دائرة المعارف امام حسین (ع) به نام «موسوعة الامام الحسین» هم از کارهای تحقیقی او بشمار می رود که تا کنون بیش از ۲۰ جلد از آن انتشار یافته است.
در ادامه مروری داریم بر آثار سیدمهدی شجاعی و معرفی آنها که همگی در انتشارات کتاب نیستان انتشار یافته اند:
«تویی بجای همه: حماسه سجادیه»، در رثای امام سجاد (ع) و رسالت او، بر اساس اعلام ناشر، در مدت کمتر از یک سال به چاپ سوم رسیده است.
مولف کتاب می گوید: ما به امام سجاد (ع) ظلم کردیم! او را بیمار و نحیف و رنجور شناساندیم و بعد در بین سطور تاریخ، گمش کردیم. تنها مرد یک قبیله را، که یک تنه و دست تنها اما عالمانه و امیدوارانه، صدها داغ دیده و مصیبت چشیده را اداره کرد و ده ها واقعه خصمانه و فتنه گرانه را مدیریت، ندیدیم و نشان ندادیم. چطور شکوه مردانه و عاقلانه سجاد را میان ویرانه های مدینه ندیدیم؟ و یا چطور سکوت مدبرانه و خردمندانه پسر علی را بیرون گود حرّه نشنیدیم؟ چطور حضور جانانه و فداکارانه دردانه زهرا را میان جماعت اناث باقی مانده از کربلا حس نکردیم؟ چطور نفهمیدیم و ندانستیم آن که شجاعانه از پس چندین و چند تلاش مذبوحانه، سربلند و روسفید خودش و اهل خیمه اش را بیرون آورد سجاد بود؟


«سقای آب و ادب»؛ روایتی از زندگی حضرت عباس(ع) به چاپ بیست و ششم رسیده است.

این کتاب شامل ۱۰ فصل است: عباسِ علی. عباسِ ام البنین. عباسِ عباس. عباسِ سکینه. عباسِ مواسات. عباسِ زینب. عباسِ ادب. عباسِ حسین. عباسِ فرشتگان. عباسِ فاطمه.
در معرفی این کتاب عنوان شده است: در هر فصل رفت و برگشت روایی گوناگون و متنوعی دیده می شود و در حرکتی سیال، راویان جای به هم می دهند و شکست ها به سرعت خوانش می افزاید و زوایایی جدید از مفهوم را روشن می کند. اما آنچه این کتاب را از حیث محتوا با دیگر آثار شجاعی متمایز می کند، بیشتر در فصل عباسِ فرشتگان به چشم می آید. در سایر فصول نویسنده دقیق و کامل برمبنای مستندات تاریخی، به روایت زندگی حضرت عباس(ع) می پردازد؛ اما در فصل نهم، شجاعی روشی جدید را پیش می گیرد، روایتی متفاوت با مضامینی که بیشتر استحسان اوست، مفاهیمی جدید و نگاهی نو به شخصیت حضرت عباس بن علی(ع).


«از دیار حبیب» رمانی است کوتاه که گوشه هایی از زندگی حبیب بن مظاهر یار سالخورده حضرت سیدالشهدا(ع) را به تصویر می کشد؛ البته قسمت اعظم آن، به شهادت حبیب در کربلا اختصاص دارد و وصف عشق و شیدایی او به امام زمانش. داستان از زاویه دید دانای کل روایت می شود و به ۱۰ بخش تقسیم شده است. داستان از جایی شروع می شود که حبیب بن مظاهر و میثم تمّار در ملاقاتی، مقابل چشم عده ای از مردم، هر یک از عاقبت کار آن دیگری و چگونگی شهادتش خبر می دهند و از هم جدا می شوند.
کتاب نیستان چاپ بیست و یکم این کتاب را راهی بازار کتاب کرده است.



«پدر، عشق و پسر» که چاپ بیست و یکم آن پخش شده، اثری دیگر از سیدمهدی شجاعی است که در آن فرازهایی از زندگی حضرت علی اکبر بن الحسین (ع) به تصویر کشیده می شود.
درباره ی این کتاب می خوانیم: وقایع از زاویه اول شخص و از زبان اسب آن حضرت «عقاب» روایت می شود و مخاطب راوی در داستان، لیلی بنت ابی مرّه مادر حضرت علی اکبر (ع) است.
فصول کتاب با عنوان «مجلس» نامگذاری شده و داستان متشکل از ۱۰ مجلس است که در هر مجلس، عقاب با زبانی عاطفی، صحنه ای از زندگی حضرت علی اکبر(ع) را روایت می کند و مجالس پایانی، به شهادت حضرتش در کربلا اختصاص دارد.
هر برش از زندگی حضرت که در مجالس ده گانه نمایانده می شود، در آخر هر مجلس به شکلی به واقعه کربلا مربوط و منتسب می شود و بدین ترتیب، تمام مجالس رنگ عاشورایی خودرا حفظ می نماید. داستان از چگونگی رسیدن عقاب به حضرت علی اکبر آغاز می شود و مجلس دوم تصویری از ولادت آن حضرت ارائه می دهد. مجالس بعدی به ماجراهای پیشنهاد امان از طرف سپاه عمر سعد به حضرت، سقایت ایشان برای اهل خیام پیش از حضرت عباس، صحنه های پوشاندن لباس رزم و راهی کردنشان به میدان توسط امام و … می پردازد. در آخر کتاب، منابعی که نکات تاریخی از آنها استخراج و در متن داستان پرورانده شده، آمده است.


«آفتاب در حجاب» روایتی از زندگی حضرت زینب (س) از کودکی تا عاشورا تا اسارت و تا وفات است که به چاپ سی و هفتم رسیده.
شجاعی زبان روایتش را تو مخاطب انتخاب نموده، راوی دانای کلی است نامحدود که در تمام روایت حضرت زینب را مخاطب قرار داده و روایتش را پیش می برد.
داستان از کابوس حضرت زینب در کودکی شروع می شود: چشم های اشک آلودت را به پیامبر دوختی، لب برچیدی و گفتی: «خواب دیدم، خواب پریشان دیدم. دیدم که طوفان به پا شده است، طوفانی که دنیا را تیره و تار کرده است. طوفانی که مرا و همه چیز را به این سو و آن سو پرت می کند، طوفانی که چشم به بنیان هستی دارد. ناگهان در آن وانفسا چشم من به درختی کهنسال افتاد و دلم به سویش پرکشید…» داستان از این کابوس که گواه رحلت پیامبر است و شهادت مادر و پدر و… شروع می شود و در آخر کتاب باز به همین خواب پریشان می رسیم: «تعبیر شد خواب کودکی های من پیامبر! و من حالا با یک دنیا مصیبت و غربت تنها مانده ام…»


«زیارت عاشورا» متن زیارتنامه عاشورا و صلوات بر امام حسین (ع) به همراه ترجمه آن به قلم سیدمهدی شجاعی است.
در این کتاب می خوانیم: یا ابا عبدالله! لقد عظمت الرزیه و جلّت و عظمت المصیبه بک علینا و علی جمیع اهل الاسلام و جلّت و عظمت مصیبتک فی السّموات علی جمیع اهل السّموات … یا ابا عبدالله! چه دهشتناک است داغ تو. و چه عظیم و سترگ است سوگ تو بر ما و بر تمامی مسلمانان. و چه عظیم و سنگین است مصیبت تو در آسمان و بر دوش آسمانیان …



سیدمهدی شجاعی «جوشن حسینی» را با استعانت از «جوشن کبیر» با ۱۰۰۰ عبارت کوتاه شامل متن صلوات و سلام بر امام حسین (ع) مکتوب کرده است.
در معرفی این کتاب آمده است: این عبارت ها در کتاب در کنار موزون بودن و تولیدشده با نثری که شجاعی سال هاست با آن به نگارش ترجمه های خویش از ادعیه و نیز بازنویسی های داستان های کهن مذهبی مشغول می باشد، در هر بند خود صفاتی از امام حسین (ع) را روایت می کند و در ادامه به یکی از تاثیرات زیست و حیات ایشان بر زندگی و زیست انسانی بعد از ایشان اشاره دارد.
«جوشن حسینی» اهتمام کرده از فضای رایج مرثیه سرایی برای امام حسین فاصله بگیرد و در مقابل شکوه جاری در زیست و زندگی و موجودیت ایشان را در ذهن و دل اهل تشیع و هر انسانی که اهتمام در شناخت و برقراری ارتباط با امام حسین (ع) دارد به تصویر بکشد.
شجاعی در این اثر اهتمام کرده نسب و نسبت الهی و آسمانی سومین امام شیعیان را با دقت و البته با هدف نمایش حلقه اتصال زیست و زندگی امامان با انبیا و علت معصوم بودن آنها را به تفصیل بازگو کند و بعد از بازگشایی این دریچه است که او به سراغ معرفی کوتاه صفات و خصایص منتسب به امام می رود.


«مردان و رجزهایشان» که به چاپ دهم رسیده، شامل رجزهای شهیدان کربلا در روز عاشوراست که توسط سیدمهدی شجاعی جمع آوری و ترجمه شده است.
علاوه بر متن و ترجمه رجزها، توضیحات و شرح حال مختصری هم درباره ی صاحبان رجزها آمده است.
در مقدمه کتاب که توسط سیدابوالقاسم حسینی (ژرفا) نوشته شده، بحث رجز از دو منظر لغوی و اصطلاحی بصورت علمی تشریح شده است: به طور معمول رجز خواندن در میدان جنگ، ویژه خاصّان و بلندرتبگان اجتماع بود و عوام نوعاً از رجزخوانی بی نصیب بودند. از افتخارات سپاه امام حسین در کربلا همین بود که از خواص و عوام، هر دو در میدان رزم عاشورا رجزهایی روایت شده است. این از آن روست که همه آن چه در خواصّ یاران حضرت مایه افتخار شمرده می شد، وابسته ارزش های معنوی و شرافت روح ایشان بود و همه تقوامداران ولایت شعار، خواه به اصطلاح از خواص باشند و خواه از عوام، در این بهره مشترکند … اما تاریخ عاشورا روایت نکرده است که امویان یزیدی در ذکر اهداف خود به رجزی توسّل جسته باشند.


«کرشمه خسروانی: یا مخالف بیداد به طرز همایون» نمایشنامه ای از شجاعی است که انتشارات کتاب نیستان چاپ پنجم آنرا منتشر نموده است.
در معرفی ناشر از این کتاب آمده است: این کتاب نمایشنامه ای است که به یکی از کرامات حضرت حسین می پردازد. از اتاق یزید و کاخ معاویه آغاز می شود تا خانه زینب و بیابانی که حضرت حسین (ع) مردانگی غریبی را تصویر می کنند. داستان برگرفته از روایات است، اما پرداختش به طرز غریبی منحصر به فرد است. نگاه شجاعی به شخصیت ها و وقایع، چنان ظریف و دقیق حیله های کثیف معاویه و عنادش با پیامبر را به تحریر می آورد که خواننده پی هر فصل متعجب می ماند. شرح وقایع و شخصیت ها تحمیلی نیست و در راه منطقی درام شکل می گیرد. همین طور دیالوگ نویسی فاخر است و سنگین اما به دور از مصنوع نویسی. نامگذاری کتاب و فصول نیز برمبنای دستگاه های موسیقی ایرانی با حس و حال همان دستگاه و گوشه ها گذاشته شده. نام فصل ها یک دستگاه است و نام پرده ها نام گوشه ای از آن دستگاه...



فیلمنامه «مسافر کربلا» هم داستان یک آرزوست؛ آرزویی که یک شهید داشته و حالا یک عضو نوجوان از خانواده او اهتمام در برآورده کردنش دارد. یوسف نوجوانی است که دایی خودرا در جنگ از دست داده است. مادربزرگ پیر او سال ها قبل برای دایی شهیدش قالیچه ای بافته و گفته شده که دایی وی در سرش سودای نذر کردن این قالیچه را داشته و دوست داشته برای این کار در حرم سیدالشهداء (ع) بر روی آن نماز بخواند. یوسف بدنبال برآورده کردن خواسته دایی شهید خود می کوشد به صورتی مخفیانه با کاروان زیارتی محله اش برای زیارت کربلا همراه شود؛ آن هم بدون پاسپورت و…. یوسف خودش را در اتوبوس پنهان می کند و در نزدیکی مرز، حاضرین به وجود او پی می برند. این فیلم نامه داستانی دووجهی دارد. از سویی می توان شیطنت نهفته در شخصیت پردازی یوسف در این اثر و زاویه نگاه شجاعی در آن در کنار طنز ظریف نهفته در زیر پوست این متن را به یک اثر نوجوانانه تعبیر کرد و از طرف دیگر فضای معنوی حاکم بر این اثر و نیز شرح عمل و عکس العمل های کاراکترهایی را که یوسف در سفرش با آنها روبه رو می شود می توان به یک داستان بلند معناگرایانه و چندلایه برای مخاطب بزرگسال نسبت داد.



«وای تشنگی…» داستانی از سیدمهدی شجاعی برای بچه هاست که در معرفی آن آمده است: حضرت سکینه (س) راوی ماجراست. داستان، با بهره گیری از معتبرترین متون شیعی، از زبان ایشان شرح و بسط می یابد و این دختر چهارده ساله، که در روضه های رایج از نقشی حاشیه ای برخوردارست به یکی از چهره ­های اصلی تبدیل می شود تا خواننده بتواند نزدیکی بیشتری احساس کند و فاجعه را در اعماق روح خود بفهمد.



«فصل خوب پیوستن» با نگاهی به زندگی مسلم ابن عوسجه نوشته شده است و به چاپ دوم رسیده است.
مسلم ابن عوسجه از یاران امام حسین (ع) بود که در کوفه اهتمام کرد به قیام مسلم ابن عقیل کمک نماید، اما بدنبال ناکامی در آن و فریب خوردن از جاسوسی به نام معقل که منجر به شهادت مسلم شد، از کوفه گریخت و خودرا به کربلا و سپاه امام رساند و در نهایت در صف یاران شهید ایشان قرار گرفت.








منبع: atolieh.com