چرا ایران ثبت تذهیب را با ۴ کشور دیگر شریک شد؟

آتلیه دات کام: آتلیه دات کام: مدیر پرونده هنر تذهیب با شرح جزئیاتی از این پرونده، اظهار داشت که ترکیه پیشنهاددهنده این پرونده به یونسکو بوده و در ادامه ایران و سه کشور دیگر به آن ملحق شدند. این درحالی است که هنر تذهیب قبل از اسلام در ایران با عنوان «زرنگاری» رواج داشته و پیشینه آن به دوره ساسانی و کتاب «ارژنگ» مانی می رسد.

به گزارش آتلیه دات کام به نقل از ایسنا، سیدعبدالمجید شریف زاده ـ مسئول پرونده هنر تذهیب ـ به دنبال ثبت این اثر در هجدهمین کمیته بین الدولی کمیته بین دولتی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو، در رابطه با جزئیات این پرونده، اظهار داشت: پیشنهاد ثبت هنر تذهیب از جانب کشور ترکیه عنوان شد و ایران، آذربایجان، ازبکستان و تاجیکستان به علت داشتن پیشینه فرهنگی مشترک به این پرونده ملحق شدند.
این پژوهشگر هنرهای سنتی با اشاره به اینکه پیشینه آذین و تذهیب در هنر کتاب آرایی ایران، به دوره ساسانی و کتاب ارژنگ مانی می رسد، اظهار نمود: ایران از مراکز مهم تذهیب به حساب می آید که در دوره های پیش از اسلام از آن با نام «زرنگاری» یاد شده است و در گذشته افراد زیادی در این هنر صاحب نام و صاحب سبک بوده اند.
او استفاده از محلول های طلا و سایر رنگ ها و محلول های براق و درخشان برای طراحی نقوش تذهیب را دلیل این نامگذاری عنوان نمود و اضافه کرد: واژه «تذهیب» را در اصطلاح میتوان به مفهوم آراستن دانست؛ چون که هدف اصلی هنر تذهیب، آراستن صفحات کتاب، قطعات خوشنویسی و حاشیه نقاشی ها، بخصوص صفحات قرآن کریم است.
شریف زاده با بیان اینکه بعد از ظهور اسلام، تذهیب در ایران برای تزئین قرآن مورد استفاده قرار می گرفت، اظهار داشت: قرآن های خوشنویسی و تذهیب قرون اولیه اسلامی مشابه نقاشی های تزئینی دوره ساسانی است.


مدیر پرونده هنر تذهیب ضمن اشاره به سبک های مختلف تذهیب مانند نگارگری، اظهار داشت: همچون سبک های تذهیب میتوان به سبک سلجوقی، ایلخانی، تیموری، شیراز، صفوی و قاجار اشاره نمود. در عصر صفوی، اصفهان به مرکز هنر تذهیب و خوشنویسی تبدیل شد. در این مرکز با استفاده از رنگ های طلایی، لاجوردی، شَنْجَرفی، سبز، زرد و سفید تغییرات زیبایی را در این هنر ایجاد کردند.
شریف زاده جایگاه خلاقیت را در این هنر به علت صبغه تاریخی و قوام یافتگی، خیلی سخت عنوان نمود و اضافه کرد: ابزار تذهیب شامل قلم مو، خط کش، پرگار و مهره است. تغییر و تحول در چنین هنری کار هر کسی نیست و به کسی نیاز دارد که اصول و فروع کار را بداند، با سنت ها و مکاتب آشنا باشد تا بتواند نوآوری یا کار خلاقانه‌ی درستی انجام دهد. تا این شناخت صورت نگیرد تغییرات اصولی نخواهد بود.
او با اعتقاد بر این که همیشه تذهیب وابسته به نگارگری یا خوشنویسی بوده است، اظهار نمود: مفاهیم تازه در تذهیب، آنرا از یک هنر انتزاعی به هنر مفهومی تبدیل نموده است، همانند آثار خانم «سالک مهدوی» که شمسه ای به نام شمسه عاشورا دارند که این شمسه ۹ واگیره دارد و به دلیل فرد بودن نامتقارن است.
مدیر پرونده تذهیب افزود: اصولاً در شمسه از پایه فرد استفاده نمی گردد. این شمسه در ارتباط با عاشوراست و تمامی المان ها عاشورایی است. هنرمندان جوان همچون خانم شاهی به واسطه پژوهش و تلمذ در محضر اساتید توانسته اند آثاری مفهومی خلق کنند و آثاری مستقل عرضه کنند.


شریف زاده با تکیه بر اهمیت مشق عملی و نظری در کنار یکدیگر، بیان نمود: در دنیای معاصر هنرجویان باید بعد از آموزش های لازم و دریافت مفاهیم نقوش آثاری ارائه نمایند که به تنهایی حرفی برای گفتن دارد و خود بعنوان هنر مستقل مطرح می شود.
این پژوهشگر هنرهای سنتی ضمن اشاره به فعالیت معدود استادان صاحب سبک مشغول در این حیطه، اضافه کرد: محمدباقر آقامیری، اردشیر مجرد تاکستانی، مهین دخت سالک مهدوی، فریدون جوقان، محسن آقامیری، مصطفی آقامیری، رامین مرآتی، محمد نباتی، نادر گوهری و هنرمند جوان زینب شاهی همچون استادان مطرح در این رشته هستند که شاگردان بسیاری را پرورش داده ­اند.
شریف زاده در رابطه با تاثیر ثبت های جهانی و تأثیر آن در تحکیم روابط فرهنگی بین کشورها هم اظهار داشت: در جهانی به هم پیوسته که کشورها به صورت فزاینده ای به یکدیگر وابسته هستند، دیپلماسی فرهنگی می تواند برای تقویت صلح و ثبات حیاتی باشد. به این صورت که با پشتیبانی از درک متقابل، اعتماد و قرار گرفتن در معرض تنوع فرهنگی، خیلی از زمینه های همکاری را در روابط بین المللی بالا می برد. علاوه بر این، در رویارویی با همگن سازی یک فرهنگ جهانی شده، دیپلماسی فرهنگی می تواند بعنوان راهی برای تقویت دارایی های فرهنگی ملی و محلی یک کشور و ترویج تنوع فرهنگی عمل کند. این ارزش گذاری تنوع فرهنگی، به نوبه خود، ظرفیت و گنجایش اجتماعی و رفاه را از راه هنر بالا می برد.
هنر تذهیب از جانب ایران، ترکیه، آذربایجان، تاجیکستان و ازبکستان به همراه دو پرونده دیگر «افطار و سنت های فرهنگی و اجتماعی آن (ایران، ازبکستان، ترکیه و آذربایجان) و جشن سده (ایران و تاجیکستان) در لیست میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسید و شمار آثار ایران در این لیست به ۲۴ عنصر رسید.






منبع: آتلیه دات كام