در موسیقی ملودی مهم است یا ترانه؟

زبانش را نمی فهمیم اما برایمان جذاب است!

آتلیه دات کام: ملودی مهمست یا ترانه؟ اگر فرض را بر این بگذاریم که ترانه بخش مهم یک آهنگ است، پس تکلیف آثار موسیقی بی کلام چه می شود؟ و یا آهنگ هایی که زبانی متفاوت از زبان مادری مخاطب دارند ولی همچنان برای او جذاب هستند؟ همین دو پرسش گواهی بر ارجحیت ریتم بر ترانه هستند وگرنه چه می شود که آهنگ کره ای ˮGangnam Styleˮ از Psy در سال 2012 به زبان کره ای بیش از پنج میلیارد در یوتیوب بازدید می گیرد و به یک باره زندگی خواننده را دگرگون می کند!

به گزارش آتلیه دات کام به نقل از ایسنا، هر کدام از ما به جهت اینکه جذب یک اثر موسیقی شویم، یک شاخصه در ذهن داریم؛ یک نفر ممکنست ریتم و ملودی آهنگ برایش مهم باشد و فرد دیگری ترانه آهنگ، ولی به راستی کدام یک از این دو شاخصه اهمیت بیشتری دارد؟ باوجود این که ملودی و ترانه اغلب بطور جدایی ناپذیری در هم تنیده هستند، زمانی که صحبت از عنصر حیاتی یک آهنگ می شود، تنها یک برنده می تواند وجود داشته باشد.
برای هر فردی پیش آمده که هنگام گوش دادن به یک آهنگ حتی به زبان مادری خود، بخش از ترانه را به درستی متوجه نشود و اشتباه با آن همخوانی کند ولی با اینحال آن آهنگ یکی از آهنگ های مورد علاقه او باشد.
این مسئله به پاسخ به این پرسش کمک می کند: چه چیزی مهم تر است: شعر یا ملودی؟
اگر در یک آهنگ به اشتباه متوجه قسمتی از ترانه آن شوید، واقعا مهم نیست؛ برای اینکه اگر ملودی یک آهنگ جذابیت کافی داشته باشد، مخاطب را به خود جذب می کند. درحقیقت هم تابحال برای کسی پیش نیامده که ملودی یک آهنگ را اشتباه متوجه شده باشد و آن ملودی را به خاطر ترانه فوق العاده ‎اش به خاطر بیاورد!
برای ترانه سرا و تهیه کننده موفقی مانند «مکس مارتین» که روی آهنگ های موفقی همچون Shake It Off از تیلور سوئیفت و Blinding Lights از The Weekndکار کرده است، اشعار بعد از ملودی قرار در اولویت قرار می گیرند. او حتی فرمولی دارد که آنرا «ریاضیات ملودیک» می نامد؛ قانون کلیدی این است که کلمات باید به تعداد دقیق هجاها پایبند باشند.
در صورتیکه یک ملودی می تواند شما را به یک آهنگ متصل کند، اما این اشعار هستند که شما را وادار می کند آنرا کشف کنید.
بهترین آهنگ ها توانایی این را دارند که مخاطب را به فراتر از بخش های گیرای خود جذب کنند و در عین حال موج تازه ای از سوپراستارها در دنیا فعالیت می نمایند که ملودی آهنگشان مخاطب را به پی بردن به ترانه آهنگ تشویق می کند. در حقیقت این هنرمندان متوجه تأثیر ترکیب کردن اشعار ساده با یک ملودی فوق العاده شده اند و با بهره گرفتن از همین تکنیک مخاطب را به خود جذب می کنند.
اگر بخواهیم این مفهوم را ساده تر نماییم، می توانیم به موفقیت هنرمندی مثل Psy اشاره کنیم؛ Psy خواننده ای کره است که برای اولین بار پاپ کره ای را در جهان وایرال کرد. آهنگ "Gangnam Style" زمانی که انتشار یافت، توانست با بازدید بیش از پنج میلیاردرکوردشکنی کند و در چارت موسیقی خیلی از کشورهای جهان به جایگاه نخست نائل شود.
همین مورد به تنهایی گواه این مسئله است که ریتم و ملودی یک اثر موسیقی از اهمیت بیشتری نسبت به ترانه برخوردار است؛ چونکه اگر قرار بود ترانه و مفهوم یک شعر اهمیت بیشتری داشته باشد، Psy هیچ وقت نمی توانست به چنین موفقیتی در موسیقی جهان نائل شود.
و یا اصلا آهنگ فرانسوی زبان "Et si tu n'existais pas" از Joe Dassin را در نظر بگیرید که شاید حتی یک کلمه را هم از آن متوجه نشوید اما با اینحال صدای گیرای خواننده و ملودی خارق العاده اش مخاطبان بسیاری را از سرتاسر جهان به خود جذب نماید. درحقیقت در چنین مواردی ترانه به خوبی با ملودی ترکیب می شود و صدای خواننده نیز به قسمتی از ریتم و ملودی تبدیل می شود و همچون یکی از سازهای آهنگ عمل می کند، درنتیجه شاید حتی اگر تا آخر عمر هم متوجه شعر آهنگ نشویم، ولی باز هم به آن گوش نماییم.
البته شاید بحث موسیقی ایرانی دراین زمینه حداقل در گذشته متفاوت بوده باشد؛ برای اینکه تا وقتی که آثار درخور در موسیقی ایران ساخته می شد، آهنگساز و ترانه سرا با همفکری یکدیگر اثری را خلق می کردند و چه بسا که گاهی شعر از اهمیت بیشتری نسبت به موسیقی برخوردار بود. درحقیقت اگر امروز به آثار موسیقی اصیل ایرانی که بطورمثال در دهه ۵۰ یا ۶۰ تولید شده اند گوش کنید، در کنار تصانیف یک آلبوم، با قطعات موسیقی ساز و آواز نیز مواجه می شوید که ملودی و ریتم بسیار ساده ای دارند ولی شعر و ترانه آنها از شاعران بزرگی مانند حافظ و سعدی است که بارها نسبت به موسیقی که در کنارشان نواخته می شود، پیچیده تر هستند.
اما امروزه آن روند سابق در موسیقی ایرانی، متفاوت شده است و دیگر خیلی شاهد ساخته شدن آلبومی با چند قطعه ساز و آواز ۱۰ دقیقه ای نخواهیم بود. درحقیقت امروز اگر کاری هم با فضای موسیقی ایرانی ساخته شود، بیشتر شاهد پیشرو بودن ریتم و موسیقی هستیم؛ چونکه به هر حال در عصر دیجیتال شنیدن ۱۰ تا ۱۵ دقیقه ساز و آواز یکنواخت در حوصله مخاطب نیست.
البته که فراموش نکنیم هنرمندان امروز موسیقی ایرانی هم دیگر همانند نسل های گذشته نیستند و چه بسا که بسیاری معتقدند موسیقی ایرانی از روزهای اوج خود فاصله گرفته و دیگر هنرمند چندان شاخصی در این زمینه نداریم.
بطور کلی امروزه کلمات از ذهن ترانه سراها فرو می ریزند و مانند یک دستکش با ملودی سازگار می شوند. ترانه و ملودی به طرز شگفت انگیزی در هم تنیده شده اند و ترانه نمی تواند بدون موسیقی وجود داشته باشد، البته که موسیقی به تنهایی می تواند حتی از موسیقی باکلام هم موفق تر باشد. به زبان ساده تر یک ملودی عالی همانند پلی محکم است که می توان ترانه را روی سوار کرد.