یادی از پرویز مشكاتیان در سالروز تولدش

هنرمندی مردمی که برای خوشایند مردم کاری نمی کرد

به گزارش آتلیه دات کام، پرویز مشکاتیان هنرمند فقید و نام آشنای موسیقی ایران که ۶۸ سال قبل در چنین روزهایی به دنیا آمد، از همان آهنگسازانی است که بخشی از آبرو و افتخار موسیقی کشور بشمار می رود. هنرمندی که گوش دادن به آثارش مخاطب را خسته نمی کند و هر بار در هر اثر، حرفی برای گفتن دارد.

مشکاتیان آهنگسازی است که نه تنها در ساخت آثار باکلام تبحر داشت، بلکه آثار بی کلام را هم به همان قدرت می ساخت؛ نمونه اش هم آلبوم مشترک او با محمدرضا شجریان به نام «دود عود» است؛ آلبومی که هر قطعه از آن به تنهایی می توانست کارنامه ای موفق را برای این هنرمند موسیقی ایران رقم بزند؛ اثری که در کنار سایر آثار او فضای موسیقی ایرانی را در چنان ابهت و در عین حال فضای جذابی به تصویر کشیده که شاید کمتر نمونه اش را شنیده باشیم.
به هر حال از هنرمندی با نبوغ مشکاتیان که در نواختن سازهایی مانند ویولن و سنتور تبحر داشت و عمری را به پای عشق خود ـ یعنی موسیقی ـ گذارده است، جز این انتظاری نیست.
البته شاید بتوان دلیل بخشی از اثرپذیری آثار مشکاتیان را در این عقیده ی او استوار دانست که به رغم علاقه هنرمند به مخاطبانش نباید برای خوشایند آنها، اثر خلق کند. در واقع وی در مصاحبه ای در رابطه با این نقطه نظر خود گفته است: «من هیچگاه بخاطر خوشامد یا پسند شنونده نه کوتاه آمده ام نه کاری را کرده ام. البته من از این مردمم، دوستشان دارم، عاشقشانم، گاهی هم دلگیرم از آنها. ولی مقرر است پیام خویش را به مردم بدهم و به هیچ روی به خاطر خوشایند شنوندگانم هیچ تمهیدی را به خرج نمی دهم، نداده ام و نخواهم داد. من حرف خودم را می زنم و امیدوارم که مردم خوششان بیاید.»
مشکاتیان همینطور بر این باور بود که اگر شرایط موسیقی در مقطعی خاص و متفاوت می باشد، قرار نیست ختم شود، بلکه هنر همان گونه که طی تاریخ همیشه جان سالم به در برده، در هر برهه زمانی هم همینطور خواهد بود.
به گزارش آتلیه دات کام به نقل از ایسنا، او در رابطه با این مساله طی یک گفت وگوی تصویری گفته است: «زمانی پاسداران باغ بوده و بوستان که اساتید موسیقی ایران با درشکه به آنجا می رفتند و ساز می زدند. امروز ما در زمانه ای زندگی می نماییم که برای ضبط یک اثر، افراد زیادی به استودیو می روند ولی آن موقع هم نوازی و هم نوایی نبوده است. شهر به این صورت شلوغ نبوده است.»
«علاوه بر این تاثیر اقلیم و جغرافیا را بر هنرمند نمی توان نادیده گرفت. امروز اگر کسی بخواهد برای دیدن من بیاید باید دو ساعت زمان بگذارد و در مسیرش از دود، تعفن، سیمان و بتن بگذرد.»
«رنه دکارت (فیلسوف فرانسوی) یک زمانی می گفت «شک می کنم پس هستم» ولی امروز باید اظهار داشت که من دود گازوئیل می خورم پس هستم. زمانه خیلی فرق کرده است، نباید آنرا با پرش های فکری، عاطفی، احساسی و حتی عاشقی گذشته مقایسه کرد. آن زمان اگر عاشق می شدند زیر پنجره معشوق ساز می زدند و در نور مهتاب معشوق خویش را نگاه می کردند ولی امروز اگر زیر پنجره معشوق بروید صورتتان حتما از دود سیاه می شود و دیگر حالی برای ساز زدن نمی ماند.»
«ولی من ناامید نیستم یعنی نباید گمان ببریم چون بداهه نوازی به آن نشأت و بالندگی پیش نیست ازاین رو یک چیزی کم شده است؛ نه به نظر من انسان موجود بسیار پیچیده و پوست کلفتی است و شکل نهایی ابراز عشق خویش را البته اگر عاشق باشد پیدا می کند. اگر قرار باشد به این سادگی جریان بداهه سرایی، آفرینندگی و خلاقیت در هنرمند رخت برببندد، با وجود همه اتفاقاتی که طی تاریخ برای هنرمندان رخ داده، امروز دیگر هنر نداشتیم.»
مشکاتیان همینطور برای سنت ها و آن چه گذشتگان برایمان به جای گذاشته اند، ارزش بسیاری قائل و معتقد بود که زمانی میتوان در فرهنگ و هنر خوب عمل کرد که به پیشینه خود آگاه باشیم.
وی در همین راستا گفته است: «دانستن امر بسیار ساده ای است. یک شاعر نوپرداز ما که بخواهد معاصر باشد و با زبان، ضربان و دل مردم زمانه خودش صحبت کند، اگر بر شانه پیشینیان خود بالا رود باعث خواهد شد که در گستره زمانه خود جلوتر برود. به گمان من اگر شعرایی مانند نیما پیشنه خود؛ یعنی شعر کهن را نمی شناختند، آثارشان جان مایه ای بدان قوی نداشت.»
«درحقیقت شناخت پیشینه، خود پیش زمینه ای است برای چیدن ذهنیت حال و حرکت برای آینده. برای همین است که گاندی می گوید: «نوآوری که ریشه در سنت نداشته باشد مبتذل است». ولی من به جمله گاندی اضافه می کنم که کسی که سنت گذار است نخستین نوآور است. ازاین رو باید به سنت ها به دیده احترام نگریست؛ چونکه به این سادگی نبوده که یک ملت و قومیت امری را بعنوان سنت برای خود برگزیده اند.»




منبع: آتلیه دات كام