آهنگ آهنگری ۱۰۰ ساله اوستا حسن صیقلانی از پیرسرا شنیده نمی شود

آتلیه دات کام: به گزارش آتلیه دات کام، از گیلان یکی از کسبه محله پیرسرا در رشت اظهار داشت: وقتی مشتری نباشد، مغازه هم تعطیل می شود. وقتی زمینهای باغی را یکی یکی غریبه ها می خرند و ویلا می سازند، دیگر چلنگری (آهنگری) به چه کار می آید؟!

او افزود: تا مدتی قبل، چلنگری صد ساله محله پیرسرا، سوژه عکس صفحه های اینستاگرام و حتی مدیران شهری بود؛ ولی حالا بدون آنکه کسی بداند و رسانه ها بنویسند، چلنگری پیرسرا بسته شده است.
به نظر برخی باستان شناسان، دوره عصر آهن در گیلان از حدود سال ۱۲۰۰ تا سال ۱۲۵۰ پیش از میلاد شروع شده و تقریباً یک یا دو قرن پس از آن، آهن به عنوان یک فلز کمیاب و باارزش باقی مانده و از حدود قرن هشتم پیش از میلاد بطور وسیع و گسترده از آن استفاده شده است. معادن ذوب آهن و کارگاه های فلزکاری در سایت های تاریخی کهنه ماسوله و چراغعلی تپه رودبار شاهد این مدعا هستند.

استادکاران چلنگر همیشه ارزش و احترام داشتند و در فصل کشت و کار، ساخت ابزارهای کشاورزی آهنی، رونق بیشتری داشت؛ اما از وقتی کشاورزی سنتی به سمت صنعتی شدن رفت، از تعداد چلنگری ها کاسته شد.

یکی از مغازه های چلنگری یا همان آهنگری در محله قدیمی پیرسرای رشت، بیش از ۱۰۰ سال قدمت داشت. حالا مدتی است قدیمی ترین چلنگری این محله هم بسته شده است و نمی دانیم مغازه کوچک چلنگری اوستا حسن صیقلانی چه سرنوشتی پیدا خواهدنمود.

زیر باران های ممتد روزهای اخیر، سفال های قاشقی بام خیس می شود و خزه های رشد می کند و روی سفال های کوزه ای سبزتر به نظر می رسد. ارتفاع چلنگری آنقدر کوتاه است که می توان سقف را به خوبی دید و سفال ها را دانه دانه برچید، در بعضی قسمت ها نیز سفال ها ریخته است.



تا مدتی قبل، اگر به این چلنگری می آمدید، برای رفتن به داخل آهنگری چند پله باید پایین می رفتید، نه بدین سبب که چلنگری را زیر زمین ساخته اند، چون ۱۰۰ سال از عمر این چلنگری می گذرد و دهه ها آسفالت کردن خیابان، سطح معبر محله را بالا آورده، گویی چلنگری در زمین رفته است. البته حالا که برای همیشه چلنگری پیرسرا بسته شده است و دیگر کوره اش آهنی را گداخته نمی کند.

قبل تر با اوستا «حسن حسینی صیقلانی» صحبت کرده بودم؛ وقتی کوره آهنگری اش هنوز هُرم آتش داشت و دستان چلنگر پیرسرا قوتی مدام داشت و ابزارهای تولیدشده را جلوی درمغازه می چید و پسرش نیز وردست پدر کار می کرد. اهالی محله هر روز صدای چکش و سندان چلنگری پیرسرا را می شنیدند.
اوستا حسن پاره آهن را در کوره اش می گداخت و با قوت بازو آنقدر پتک می زد تا نرم شود و یک بار گرمای داس و داره ای که زیر چکش سندان او شکل گرفته بود، در حوضچه آب گوشه مغازه سرد می شد و بخار و دود در فضا چلنگری می پیچد و بر لایه های سیاه چلنگری می افزود.
کوره چلنگری پیرسرا به روش قدیم با ذغال گداخته می شد. به همین دلیل، سیاهی کربن و دود تمام فضای آهنگری را پوشانده بود.



گاه می شد لبخند و رضایت مشتری را از «داره »ای که برای تعمیر آورده شده، دید و هیچ کسی نمی داند «گرباز»ی که به قوَت بازوی چلنگر محله برای شخم زمین و پیشکاول بیجار، تولید شده بود از زمین چقدر برنج گرفته است.

لابه لای دست ساخته های اوستا حسن، اجناس چینی هم برای جور شدن بار پیدا می شد؛ اما اوستا حسن توضیح داد که قیمت آنها چون صنعتی است، پایین تر است؛ ولی کیفیت وسیله دست ساز را ندارند.

روزگاری در محله پیرسرای رشت همه صاحب حرفه ای تولیدی بودند. سراسر این محور از دهنه سام تا ابتدای طالقانی عمدتاً مغازه خراطی بود و توک به توک آهنگری.



استاد حسن حسینی صیقلانی نوجوانی دم کوره آهنگری، دود خورده است. او اظهار داشت: چلنگری پیرسرا، بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد. سه نسل در این کارگاه، چلنگری کرده اند. هر سه استادکار قبلی فوت کردند. مغازه آهنگری من قبلا جلوتر بود. سال ۱۳۸۰ اینجا را از ورثه آهنگر قبلی اجاره کردم و سال ۱۳۹۱ توانستم مغازه را بخرم. کلاس پنجم را که تمام کردم در همین راسته پیرسرا، نزد یک آهنگر کار کردم. همان جا هم این حرفه را آموختم. حسین عاشوری صداقت، آهنگر پیرسرا بود.




منبع: atolieh.com