تسهیل بازگشت ایرانی ها خارج از کشور موضوعی کلان تر از معین، بهروز وثوقی و

آتلیه دات کام: به گزارش آتلیه دات کام، مبحث تسهیل رفت و آمد و یا بازگشت ایرانی ها مقیم خارج از کشور که هنرمندان هم بخش کوچکی از آن هستند، درحال تبدیل به یک مسئله چالش برانگیز رسانه ای شده است؛ مبحث کلانی که هرکس از ظن خود، له یا ضد آن موضع گیری می کند.

به گزارش آتلیه دات کام به نقل از ایسنا، بازگشت هنرمندان به ایران یکی معضلات لاینحل چند دهه اخیر فرهنگ و هنر کشور محسوب می شده است؛ چنانکه بخشی از مصاحبه های هنرمندان خارج نشین، به حسرت بازگشت به وطن اختصاص داشته است. بخشی از هنرمندان داخلی هم بارها و بارها راوی علاقه این هنرمندان برای بازگشت به ایران بوده اند و رسانه ها هم با طول و تفصیل آنرا بازتاب داده اند.
در کنار این موارد، باآنکه گاها محدودیت هایی برای بازگشت برخی هنرمندان به کشور وجود نداشته اما کمتر کسی به یاد دارد که مدیران یا مسؤلان به صراحت در اینباره از تریبون رسمی (و به دفعات) سخن بگویند چون که شاید نه دغدغه آن وجود داشته است و نه هماهنگی های لازم برای این امر، بین ارگان های فرهنگی و امنیتی انجام شده بود؛ اتفاقی که به نظر می آید بالاخره در حال انجام می باشد.
البته این مسئله را هم باید در نظر گرفت که وابسته و منحصر کردن مبحث کلانی مانند تسهیل رفت و آمد و یا بازگشت ایرانی ها مقیم خارج از کشور به بازگشت برخی هنرمندان، می تواند شرایط را باز هم مانند چند دهه قبل پیچیده کند و در سکوت فرو ببرد؛ اتفاقی که به نظر می آید حداقل در ذهن بعضی از مخالفان، به صورت پررنگی وجود دارد و این مسئله که می تواند از جنبه های امنیت ملی و سرمایه گذاری های اقتصادی تبعات زیادی داشته باشد، تا حد بازگشت چند هنرمند تنزل پیدا کرده است.



بحثی که این دفعه با بیضایی و وثوقی باز شد
مبحث بازگشت هنرمندان به کشور در چندماه اخیر با نصرالله معین پیگیری می شد تا این که رئیس سازمان سینمایی دو اسم جدید روی میز گذاشت.
محمد خزاعی در ویژه برنامه سال تحویل تلویزیون گفته است که «در چارچوب قانون همه می توانند باز گردند و کار کنند. من دیده ام عنوان شد که استاد بیضایی دوست دارند فیلم بسازند و می خواستم دعوت کنم بیایند ایران و فیلم شان را اینجا بسازد. هنرمندان پیش از انقلاب هم همچنین است، به تازگی بسیاری از هنرمندان درخواست نمودند برگردند. آنها درخواست می دهند و بررسی می شود شرایط و اگر در قالب قانون بخواهند کار کند فضا باز است. برای مثال آقای بهروز وثوقی می تواند برگردد و کار کند از لحاظ سازمان سینمایی و وزارت ارشاد ممانعتی وجود ندارد.»
البته این صحبت های خزاعی برای او بدون تبعات نبود؛ چون اول از همه، بعضی رسانه ها از عدم علاقه بهرام بیضایی خبر دادند و در ادامه هم گروههای مختلف به بهانه های متفاوت، کل مبحث را به باد انتقاد گرفتند! برخی معتقد بودند بازگشت فردی مانند بهروز وثوقی، بازگشت به ارزش های رژیم پهلوی است و برخی دیگر هم که تا چند سال پیش از حسرت بازگشت هنرمندان و ضرورت توجه به آنها سخن می گفتند، حالا در قامت یک مخالف تمام عیار ظاهر شده اند و این مورد را هم به یک کشمکش سیاسی و جناحی تبدیل نموده اند.
هرچند رئیس سازمان سینمایی در گفتگو با ایسنا تاکید می کند که قانون در زمینه امکان بازگشت هنرمندان با عنایت به فعالیت دهه های اخیر آنها، حرف آخر را می زند.


نخستین پالس های مثبت و توافق قوای سه گانه
نخستین پالس های مثبت بازگشت بدون مشکل ایرانی ها خارج از کشور در دولت سیزدهم را ابراهیم رئیسی در نشست خبری خود نشان داد که البته روندی مسبوق به سابقه توسط اغلب روسای جمهور است. اما نکته مهم، پیگیری این مورد در دولت و بخصوص توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است؛ بشکلی که خبرگزاری برنا، در گزارشی که اسفندماه ۱۴۰۲ منتشر نموده، نوشته است که قوای سه گانه برای نخستین بار به توافقی مهم برای بازگشت هنرمندان به کشور رسیده اند.
این توافق سه جانبه سبب شده است که مبحث بازگشت ایرانی ها مقیم خارج از کشور به ادبیات مشترک سخنگویان و افراد موثر سه قوه تبدیل گردد. بشکلی که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان به صراحت تاکید می کند که «هیچ ایرانی ای ترس از بازگشت به ایران نداشته باشد و بداند که وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران این مساله را تضمین می کند».
ذبیح الله خداییان سخنگوی وقت قوه قضاییه هم آذرماه ۱۴۰۰ گفته بود «هر ایرانی ای که دلش برای کشورش می تپد، می تواند به کشور بازگردد و هیچ منعی برای ورود این افراد وجود ندارد». البته دیماه ۱۴۰۲ هم رئیس قوه قضاییه گفته بود که «خیلی از ایرانی ها خارج از کشور تمایل به بازگشت دارند، اما اعتماد ندارند بنابراین باید سازوکارهایی تعبیه شود که این اعتماد متقابل در طرفین ماجرا ایجاد شود.»
فداحسین مالکی عضو هیئت رئیسه فراکسیون ایرانی ها خارج از کشور مجلس شورای اسلامی هم تاکید می کند که «بسیاری از این گروه افراد که هم وطن ما هستند، مشکلی برای رفت وآمد یا سرمایه گذاری در داخل ندارند اما موانعی وجود دارد که میتوان برداشت ».



بازگشت ایرانی ها خارج از کشور، موضوعی کلان تر از هنرمندان
همانطور که در ادبیات سیاست مداران سه قوه بارها و بارها تاکید گردیده است، مبحث مورد بحث فقط بازگشت هنرمندان به کشور نیست؛ بلکه مبحث بسیار کلان تر است و به تمام ایرانی هایی است که وطن خویش را به هر علتی ترک کرده اند باز می گردد؛ اما از آنجائیکه معمولاً مبحث هنرمندان بازتاب رسانه ای بیشتری دارد، گاهی کل ماجرا را تحت شعاع قرار می دهد و حتی برای اصل موضوع، مسئله ساز می شود.
عزت الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دیماه ۱۴۰۲ در اینباره گفته است: «متاسفانه هر وقت این بحث مطرح می شود، مثلاً یک نفر مصاحبه می کند و می گوید خب می خواهید در را باز کنید همه ایرانی ها بیایند فلان هنرپیشه هم بیاید؟ اصلا مبحث را در پایین ترین سطح مطرح می کنند. تصمیمات کلان کشور متاسفانه در گروی برخی برخوردهای موردی و مقطعی که اصلا محلی از اعراب ندارد، قرار می گیرد. بعد یک عده سوال می کنند اگر فلان هنرپیشه مشهور به کشور آمد حالا چه می شود؟ هیچی نمی گردد. اصلا قرار نیست چیزی شود. مقرر است درهابه روی میلیونها ایرانی باز شود تا با امنیت و به سادگی به داخل کشور بیایند.»
فضای رسانه ای یک سال گذشته حول محور تسهیل رفت و آمد ایرانی ها خارج از کشور نشان داده است که حل مشکلات موجود می تواند ابعاد بسیار گسترده ای داشته باشد. بر همین مبنا است که به نظر می آید شکست پروژه تسهیل بازگشت ایرانی ها خارج از کشور (به ویژه هنرمندان) گاهی به سرخط رسانه های فارسی زبان تبدیل می شود. همین مساله هم سبب می شود که فرصت بررسی دقیق و بیان و رفع انتقادات احتمالی این پروژه توسط کارشناسان و رسانه های داخلی، سخت و یا حتی غیر ممکن شود!


چه کسانی برای بازگشت به ایران مشکلی ندارد؟
چندی پیش و به دنبال داغ شدن مبحث بازگشت ایرانی ها خارج از کشور، مسعود ستایشی سخنگوی قوه قضائیه در رابطه با این که چه کسانی می توانند بدون هیچ مشکل به ایران بازگردند، اظهار داشته بود: «عده ای در داخل و خارج از کشور برای دور شدن هرچه بیشتر ایرانی ها خارج از کشور از وطنشان درحال هراس افکنی و تلاش مضاعف هستند. مقامات مسئول با تشکیل فضای مناسب به صراحت می گویند ایرانیانی که خارج از کشور هستید، اگر مرتکب جرمی نشدید و تعرضی نکردید و خیانتی به مصالح کشور نکردید، بیایید و حضور پیدا کنید اما در مقابل این تفرقه اندازان تلاش مضاعف می کند که اینها نیایند. چرا؟ چون آنها می دانند که اگر ظرفیت ها در سراسر دنیا بیایند و حضور پیدا کنند، کاسبی های این تفرقه اندازها کساد می شود.»




منبع: آتلیه دات كام