یادداشت،

عکاسی در بحران یا بحران در عکاسی؟

به گزارش آتلیه دات کام، خوزستان عکاسی در هنگام بحران یکی از مهم ترین و دشوارترین ها است و تصاویر ثبت شده از یک بحران، حادثه و یا یک خبر ناگهانی معمولاً هیجان انگیزترند و مخاطب بیشتری را جذب می کنند.

در همین رابطه علی محمدی، عکاس، مطلب حاضر را برای انتشار در اختیار ایسنا گذاشته است:

«عکاسی بحران به معنای ثبت و مستندسازی حوادث و شرایط بحرانی است که در آن افراد، جوامع و زیرساخت ها تحت تاثیر قرار می گیرند. این نوع عکاسی می تواند در موقعیت های مختلفی همچون بلایای طبیعی (مانند سیل و زلزله)، حوادث انسانی (مانند حملات تروریستی) و بحران های بهداشتی (مانند شیوع بیماری ها) به کار گرفته شود. عکاس بحران کسی است که با حساسیت بالا و درک عمیق از شرایط بحرانی، به ثبت تصاویری می پردازد که می تواند تاثیر عمیقی بر افکار عمومی و تصمیم سازی ها داشته باشد.

مفهوم عکاسی بحران

عکاسی بحران بعنوان یک رشته تخصصی، نیازمند مهارت های خاصی است. عکاسان بحران باید توانایی های فنی و احساسی بالایی داشته باشند تا بتوانند در شرایط استرس زا و بی ثبات به ثبت وقایع بپردازند. این نوع عکاسی نه تنها به مستندسازی وقایع کمک می نماید، بلکه می تواند به جلب توجه عمومی و ایجاد تغییرات مثبت در سیاستها و برنامه های اجتماعی منجر شود. عکاسی بحران می تواند به دو صورت انجام شود:

۱. مستندسازی فعالیتهای امدادی و نجات: عکاسان می توانند تلاشهای انسان دوستانه را در زمان بحران ها ثبت کنند. این تصاویر می توانند به تقویت روحیه جامعه و افزایش همبستگی کمک کنند.

۲. نمایان کردن نقصها و چالش ها: عکاسی بحران همینطور می تواند به نمایان کردن نقصها و چالش هایی که جوامع در زمان بحران با آن مواجهند، کمک نماید. این نوع عکاسی می تواند به افزایش آگاهی عمومی و پاسخگویی مسؤلان منجر شود.

جایگاه عکاس بحران

عکاسان بحران باید به خوبی آموزش دیده و آماده باشند تا بتوانند به درستی از شرایط بحرانی مستندسازی کنند. آنها باید توانایی های زیر را داشته باشند:

- تحلیل شرایط: درک سریع از وضعیت و انتخاب بهترین زاویه و زمان برای عکاسی.

- همدلی و حساسیت: درک احساسات افراد در شرایط بحرانی و ثبت لحظاتی که به بشریت کمک نماید.

- روشهای فنی عکاسی: تسلط بر روشهای فنی عکاسی و استفاده از تجهیزات مناسب برای شرایط خاص.

لزوم توجه به آموزش عکاسی بحران

با توجه به حوادث گوناگونی که استان خوزستان در سالهای اخیر تجربه کرده است، همچون سیل، زلزله و حملات تروریستی، لزوم آموزش عکاسی بحران بیشتر از پیش احساس می شود. متولیان فرهنگی و آموزشی باید به این بخش از عکاسی توجه ویژه ای داشته باشند. آموزش عکاسی بحران می تواند شامل موارد زیر باشد:

- برگزاری کارگاه های آموزشی: این کارگاه ها می توانند به عکاسان کمک کنند با روشهای فنی خاص عکاسی در شرایط بحران آشنا گردند و مهارت های خویش را تقویت نمایند.

- توسعه منابع آموزشی: ایجاد کتاب ها، مقالات و منابع آنلاین که به عکاسان در درک بهتر و عمیق تر از مبحث عکاسی بحران کمک نماید.

- همکاری با نهادهای بین المللی: ایجاد ارتباط با نهادهای بین المللی که در زمینه بحران ها فعالیت می نمایند، می تواند به تبادل تجربیات و بهبود مهارت های عکاسان محلی کمک نماید.

تجربیات شخصی در عکاسی بحران

عکاسی در حادثه تروریستی ۳۱ شهریور اهواز

در حادثه تروریستی ۳۱ شهریور اهواز که به رژه نیروهای مسلح انجام شد، من در آن روز مشغول عکاسی بودم. هنگامی که حمله تروریستی آغاز شد، مشغول عکاسی از یگان های رژه رونده بودم و ناگهان صدای تیراندازی هر لحظه نزدیک تر می شد. بعد از دقایقی، نیروهای نظامی، اشخاصی که برای تماشای رژه آمده بودند، خبرنگاران و عکاسان را بسمت پادگان ارتش که در نزدیکی محل رژه بود، هدایت کردند. بعنوان عکاس و تحت تاثیر شوکی که از حمله تروریستی به من وارد شده بود، بهمراه جمعیت بسمت درب پادگان حرکت کردم. اما در یک لحظه ایستادم و با خودم فکر کردم که باید عکاسی کنم و در دل حادثه باشم. ازاین رو باردیگر به محل حادثه برگشتم و آغاز به عکاسی کردم. در همان لحظه، یکی از بهترین عکس هایم را ثبت کردم. این تجربه به من یادآوری کرد که در شرایط بحرانی، عکاس باید قدرت تصمیم گیری سریع داشته باشد تا بتواند لحظات تاثیر گذار را به تصویر بکشد.

عکاسی در آتشسوزی منطقه حفاظت شده خائیز

در تاریخ ۸ خرداد ۱۳۹۹، منطقه حفاظت شده خائیز گرفتار آتشسوزی گسترده ای شد. این منطقه بین استانهای خوزستان، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد. بعدازظهر ۱۱ خرداد از اهواز حرکت کردم و شب به یک روستا نزدیک منطقه حفاظت شده رسیدم. شب را در یک مسجد در وسط قبرستان روستا گذراندم تا فردا بسمت محل آتشسوزی حرکت کنم. ساعت ۲ شب، گروهی از کوهنوردان که از شهر های مختلف خوزستان آمده بودند را دیدم که برای مهار آتشسوزی بسمت کوهستان درحال حرکت بودند. با آنها صحبت کردم و خودم را معرفی کردم و آنها قبول کردند که من را هم همراه خود ببرند. بعد از نزدیک به چهار ساعت پیاده روی، به محل آتشسوزی رسیدیم. کوهنوردان مشغول خاموش کردن آتش شدند و من هم به عکاسی پرداختم. پس از دو ساعت عکاسی و خاموش شدن آتش، همراه کوهنوردان به نقطه ای دیگر که آتشسوزی وجود داشت، حرکت کردیم. هنگام پایین آمدن از کوه، به علت پیشروی آتش باید مسیری را با سرعت طی می کردیم تا از خطر گرفتار شدن در بین شعله ها در امان بمانیم. اما در یک لحظه که کوهستان در بین دود و آتش بود، از گروه فاصله گرفتم و به منظور عکاسی به محل دیگری رفتم. هنگامی که برگشتم، متوجه شدم که در بین آتش گرفتار شدم و نمی توانستم از آنجا بیرون بیایم. یکی از کوهنوردان محلی از میان شعله های آتش به کمک من آمد و با زحمت من را از آنجا خارج کرد. این تجربه برای من بسیار آموزنده بود، چونکه در مواقع بحران، یکی از مهم ترین موارد برای یک عکاس، حفظ جان و امنیت خود است. این حادثه به من یادآوری کرد که عکاسی در شرایط بحرانی نیازمند دقت و احتیاط و آگاهی از کار گروه ها است.

عکاسی در زلزله مسجدسلیمان

روز دوشنبه ۱۷ تیر ۱۳۹۸، زلزله ای به بزرگی ۵.۷ ریشتر شهر مسجدسلیمان را لرزاند. وقتی برای عکاسی از بررسی خسارت های ناشی از زلزله به بخش گل گیر رفتم، خسارت زیادی به منازل روستایی وارد شده بود و مردم آنجا بسیار ناراحت و نگران بودند. ناگهان در یکی از کوچه ها با صحنه ای بسیار ناراحت کننده مواجه شدم: چند عکاس که در آنجا مشغول عکاسی بودند، با صدای بلند درحال شوخی و خنده نسبت به وضع موجود بودند. این تجربه برای من یادآور نکته ای مهم بود: اهمیت دادن به احساسات و عواطف مردم صدمه دیده. عکاس در شرایط بحرانی باید بتواند بر احساسات خود کنترل داشته باشد و با حساسیت نسبت به وضعیت افراد، لحظاتی را ثبت کند که مبین واقعیات و دردها باشد. این تجربه به من نشان داد که عکاسی بحران نه تنها نیازمند روشهای فنی فنی است، بلکه به درک عمیق تری از شرایط انسانی و توجه به احساسات سوژه ها هم نیاز دارد.

ایمنی و سلامت عکاسان در شرایط خطرناک

عکاسی در شرایط بحرانی و خطرناک نیازمند توجه ویژه به ایمنی و سلامت عکاسان است. نکات کلیدی شامل:

۱. ارزیابی خطرات: شناسایی خطرات محیطی و بررسی وضعیت جغرافیایی پیش از ورود به موقعیت های بحرانی.

۲. تجهیزات ایمنی: استفاده از تجهیزات محافظتی مانند کلاه ایمنی و عینک های محافظ، همینطور انتخاب دوربین های مقاوم.

۳. برنامه ریزی و هماهنگی: پیشبینی شرایط اضطراری و همکاری با نهادهای امدادی برای افزایش ایمنی.

۴. توجه به سلامت روانی: مدیریت استرس و برقراری ارتباط با دیگر عکاسان برای حمایت اجتماعی.

۵. سلامت بدنی: مراقبت از تغذیه و استراحت کافی، همینطور حفظ آمادگی جسمانی.

۶. رعایت اصول اخلاقی: احترام به سوژه ها و حریم خصوصی افراد.

۷. آموزش مداوم: شرکت در دوره های آموزشی ایمنی و آگاهی از قوانین محلی.

عکاسی بحران نه تنها یک هنر است، بلکه یک ابزار قدرتمند برای مستندسازی حقیقت ها و ایجاد تغییرات مثبت در جامعه است. این نوع عکاسی به ما این امکان را می دهد که نه تنها وقایع تلخ و ناگوار را ثبت نماییم، بلکه به درک عمیق تری از شرایط انسانی هم دست پیدا نماییم. از آنجائیکه عکاسان بحران با لحظات حساس و تأثیرگذاری مواجه می شوند، تصاویر آنها می تواند نمایانگر ابعاد مختلف حقیقت های اجتماعی، اقتصادی و انسانی باشد.

با توجه به شرایط خاص استان خوزستان و چالش هایی که در این استان وجود دارد، نظیر سیل، زلزله و حملات تروریستی، لزوم آموزش عکاسی بحران و ایمنی باید در اولویت قرار گیرد. در این راستا، متولیان فرهنگی و آموزشی باید به توسعه و گسترش برنامه های آموزشی در این حوزه توجه ویژه ای داشته باشند. این آموزش ها می تواند شامل کارگاه های عملی، برنامه های نظری و تبادل تجربیات با عکاسان بین المللی باشد.

علاوه بر این، عکاسان بحران باید از لحاظ روانی و جسمانی هم آماده باشند. شرایط بحرانی می تواند فشارهای روانی و جسمانی زیادی را بهمراه داشته باشد، ازاین رو حمایت اجتماعی و برقراری ارتباط با دیگر عکاسان و فعالان اجتماعی می تواند به حفظ سلامت روانی آنها کمک نماید. همچنین، ایجاد بسترهایی برای بیان احساسات و تجربیات شخصی در این حوزه می تواند به بهبود وضعیت عکاسان کمک نماید.

در نهایت، عکاسی بحران باید بعنوان یک بخش جدایی ناپذیر از جامعه مدنی شناخته شود. تصاویری که در این شرایط ثبت می شوند، می توانند به جلب توجه عمومی و مسؤلان نسبت به مشکلات و چالش های واقعی که جوامع با آنها مواجهند، کمک کنند. این تصاویر نه تنها می توانند احساسات را تحت تاثیر قرار دهند بلکه می توانند به ایجاد تغییرات مثبت در سیاستها و برنامه های اجتماعی منجر شوند.

سرمایه گذاری در آموزش و تجهیزات عکاسی بحران می تواند به ارتقاء سطح آگاهی عمومی، تقویت همبستگی اجتماعی و ایجاد تغییرات مثبت در سیاستها و برنامه های اجتماعی منجر شود. در نهایت، عکاسی بحران باید بعنوان ابزاری برای روایت داستان های انسانی و ایجاد امید در دل مصائب دیده شود. این نوع عکاسی به ما یادآوری می کند که هر تصویر، داستانی برای گفتن دارد و می تواند صدایی برای کسانی باشد که در سکوت رنج می برند.

بنابراین، ضروریست که جامعه به اهمیت آموزش عکاسی بحران توجه ویژه ای داشته باشد. این آموزش ها نه تنها به عکاسان کمک می نماید تا مهارت های لازم را کسب کنند، بلکه به آنها این امکان را می دهد که با اعتماد به نفس بیشتری در موقعیت های حساس عمل کنند. در نتیجه، عکاسی بحران می تواند به ابزاری مؤثر برای تغییرات اجتماعی و افزایش آگاهی عمومی تبدیل گردد. به همین دلیل، پشتیبانی از برنامه های آموزشی و تأمین تجهیزات مناسب باید در اولویت اهداف اجتماعی و فرهنگی قرار گیرد تا عکاسان بتوانند به بهترین نحو به روایت داستان های انسانی و مستندسازی حقیقت ها بپردازند و بر روی ایجاد تغییرات مثبت در جامعه تاثیر بگذارند.»